Η μετάβαση σε ένα πράσινο μοντέλο ανάπτυξης των μεταφορών στα ελληνικά μικρά νησιά
Κείμενο Διαβούλευσης του ΕΛΙΑΜΕΠ (
http://www.diavouleusi.eliamep.gr/transportation-policy/%CE%B7-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%AC%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%B7-%CF%83%CE%B5-%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CF%80%CF%81%CE%AC%CF%83%CE%B9%CE%BD%CE%BF-%CE%BC%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%BF-%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%80/ )
Ελευθέριος Κεχαγιόγλου Πρόεδρος Δικτύου Μικρών Νησιών
Βασικές αρχές
Καταρχήν Θα δεχθούμε ως «πράσινη ανάπτυξη» την ερμηνεία όπως ακριβώς δίνεται στο πλαίσιο συζήτησης της συγκεκριμένης διαβούλευσης.
Όταν λέμε μεταφορές στα Ελληνικά Μικρά Νησιά πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι αναφερόμαστε σε Ελληνικά κατοικήσιμα ή μη νησιά τα οποία έχουν μόνιμο πληθυσμό κατά την τελευταία απογραφή κάτω των 5.000 κατοίκων.
Αυτός ο διαχωρισμός είναι αναγκαίος για να αντιμετωπιστούν προβλήματα πού έχουν να κάνουν με την κρισιμότητα της επιβίωσης των μικρονησιωτών ή την εγκατάλειψη των νησιών.
Οι μεταφορές αυτές χωρίζονται σε τρείς βασικές κατηγορίες:
-Μεταφορές Ανθρώπων και ζώων.
-Μεταφορές προϊόντων (αντικειμένων, υλικών τροφίμων κλπ)
-Μεταφορές δεδομένων (Εικόνα, Ήχος, Data κλπ)
Οι μεταφορές είναι η απάντηση σε δύο βασικά ερωτήματα πού βάζει ο κάθε χρήστης:
Πώς θα πάω κάπου και γιατί να πάω.
Η σχέση είναι διπλή και για να έχουμε μεταφορές προς ένα τόπο πρέπει να έχουμε την ανάγκη της μεταφοράς.
Σημερινή κατάσταση
Οι Μεταφορές στα Μικρά Νησιά θεωρείται ως η κύρια ικανή και αναγκαία συνθήκη της διαβίωσης στα νησιά μας.
Η σημερινή κατάσταση πού αφορά τις μεταφορές στα νησιά είναι ένα σύστημα πολυδιασπασμένο σε ξεχωριστά υπουργεία, χωρίς στρατηγική ανάπτυξης και με νομοθεσία ξεπερασμένη προ πολλού. Καμία πολιτική πράσινης ανάπτυξης δεν υφίσταται.
Οι δυνατότητες ανάπτυξης μεταφοράς δεδομένων (data κλπ )καθυστερούν και αυτές.
Σε όποια νησιά οι τρείς κατηγορίες μεταφορών δεν λειτουργούν συνθετικά και σε ικανοποιητικό βαθμό, έχει παρατηρηθεί η μείωση του μόνιμου πληθυσμού και η οικονομική κοινωνική εγκατάλειψη.
Σε μία πρώτη εκτίμηση (πού έκανε το Ελληνικό Δίκτυο Μικρών Νησιών) του μόνιμου πληθυσμού ιδιαίτερα σε νησιά κάτω των 1000 κατοίκων, έδειξε ότι το χειμώνα του 2010-2011 σε όσα νησιά χειροτέρεψε η ακτοπλοϊκή του σύνδεση και οι μεταφορές, είχαμε πτώση του μόνιμου πληθυσμού πού παραμένει στο νησί κατά τους χειμερινούς μήνες από 10-20%.
Προοπτικές Πράσινης Ανάπτυξης
Η πράσινη ανάπτυξη μπορεί να βρει πεδίο εφαρμογών στα ελληνικά μικρά νησιά, όσο σε ελάχιστα άλλα μέρη.
Για να αναληφθούμε το πόσο καλά διατηρείτε σε πολλές περιπτώσεις το δομημένο μικρονησιωτικό περιβάλλον στα νησιά μας – σε σχέση με άλλα μικρά νησιά άλλων χωρών αρκεί να κάνετε το εξής:
Σταθείτε σε ένα μικρό νησί με την πλάτη σας στην θάλασσα και κοιτάξτε το τοπίο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων στα μικρά νησιά μας το τοπίο το οποίο παρατηρείτε είναι νησιωτικό(θυμίζει νησί κ όχι μεγαλούπολη, άναρχα δομημένη). Αυτό είναι πολύ ενθαρρυντικό λόγω του ότι έχουμε διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό το νησιωτικό τοπίο.
Οι προοπτικές ανάπτυξης των συγκοινωνιών είναι τεράστιες, τόσο σημαντικές όσο και η επιβίωση επάνω στα νησιά. Είναι ο κύριος λόγος ανάπτυξης των μικρονησιωτικών κοινωνιών. Δίκαια μπορούμε να πούμε πώς οι γραμμές μεταφορών είναι γραμμές ζωής προς τα μικρά νησιά μας.
Για να έχουμε λοιπόν ανάπτυξη οφείλουμε παράλληλα εκτός από τις μεταφορές να δράσουμε άμεσα και στο τοπικό περιβάλλον του κάθε νησιού, να προωθήσουμε πολιτικές πράσινης ανάπτυξης του κάθε νησιού με κριτήρια βιώσιμης ανάπτυξης, ώστε να καταλήξουμε στην αειφόρο ανάπτυξη των νησιών μας, σεβόμενοι πάντα την φέρουσα ικανότητα του κάθε τόπου.
Να σημειώσουμε ακόμη ότι η άμεση αεροπορική σύνδεση των μικρών μας νησιών με υδροπλάνα με το κεντρικό διεθνές αεροδρόμιο Αθηνών προσδίδει μεγαλύτερη αξία γης, αυξάνει τον ποιοτικό τουρισμό και το real estate
Επίσης το πλοίο και το Υδροπλάνο θεωρούνται από τα λιγότερα ρυπογόνα μεταφορικά μέσα και μπορεί να μειωθεί ακόμα η ρύπανση με ειδικά φίλτρα κλπ
Προτάσεις Πολιτικής πρωτοβουλίας
Η ακτοπλοϊκή σύνδεση των νησιών είναι υποχρέωση του κράτους (όπως συμβαίνει και με τις γραμμές ξηράς). Είναι καταρχήν ανθρώπινο δικαίωμα, αναφαίρετο δικαίωμα του κάθε πολίτη να έχει ελεύθερη και ασφαλή μετακίνηση σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια..
Δημιουργία ενιαίου φορέα διαχείρισης προγραμματισμού και ανάπτυξης του μεταφορικού χάρτη της Ελλάδας. Επανασχεδιασμούς του μεταφορικού χάρτη της χώρας σύμφωνα με τις ανάγκες της εποχής μας.
Δημιουργία οριζόντιας διεύθυνσης ανάπτυξης των νησιών σε κάθε υπουργείο, ώστε να λαμβάνετε υπόψη η νησιωτικότητα και η ιδιομορφία του κάθε νησιού ξεχωριστά. Να υπάρξει άμεση και κάθετη διασφάλιση υλοποίησης των έργων στα νησιά. Ιδιαίτερα η δημιουργία μηχανισμού για την παρακολούθηση της κάθετης υλοποίησης των έργων στα μικρά νησιά είναι επιτακτική ανάγκη. Αυτή η εξέλιξη θα δημιουργήσει και την βιωσιμότητα στις μεταφορές.
Δημιουργία κανόνων διαχείρισης και εκμετάλλευσης των γραμμών με διαφανείς και ξεκάθαρους βιώσιμους κανόνες για την ιδιωτική οικονομία διασφαλίζοντας παράλληλα και το κοινωνικό έργο του νησιού. Η ευρωπαϊκή ένωση είναι θετική σε τέτοιες πολιτικές, το έχει εφαρμόσει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και το έχει ήδη γνωστοποιήσει στη χώρα μας εδώ και χρόνια.
Σχεδιασμός και υλοποίηση Συνδυαστικών μεταφορικών διαδρομών (πλοίο κορμού πλοίο ακτίνας, πλοίο Υδροπλάνο, κλπ
Αλλαγή νομοθεσίας ώστε να μπορεί το κάθε μικρό νησί να χρηματοδοτεί έργα ανάπτυξης και να καλύπτει την δανειοδότηση του από πάγια τέλη προς το δήμο.(Παράδειγμα μικρών νησιών της Ιρλανδίας τα οποία έλυσαν το πρόβλημα της Υδροδότησης και ηλεκτροδότησης των νησιών τους αναφέρεται παρακάτω) με το μέτρο αυτό επιτυγχάνουμε καλύτερη ποιότητας ζωής στα νησιά, άρα αύξηση της επισκεψημότητας σε αυτά.
Η ευρωπαϊκή ένωση έχει κάνει αξιόλογα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση και έχει συμπεριλάβει σε αρκετές εκθέσεις της τις ιδιαιτερότητες των μικρών νησιών μαζί με τις αποβιομηχανοποιημένες περιοχές και τους ορεινούς όγκους. (εκθέσεις επιτροπής περιφερειακής ανάπτυξης με εισηγητή τον Αντιπρόεδρο της επιτροπής Έλληνα Ευρωβουλευτή Γ Σταυρακάκη και παλαιότερα απαντήσεις σε ανάλογες ερωτήσεις ευρωβουλευτών (Σ. Αρναουτάκη) από τους Επιτρόπους Περιφερειακής Ανάπτυξης κα Hubner και Μεταφορών κο Tajianni)Τελευταία εκτός από την Οικονομική και Κοινωνική συνοχή η ΕΕ πρόσθεσε και την χωρική – εδαφική συνοχή στους στόχους της.
Προτάσεις οικονομικής φύσης
Άμεση χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ για την εφαρμογή του Μεταφορικού Ισοδύναμου. Ως πρώτο βήμα και για να μη χαθούν πόροι του ΕΣΠΑ 2007-2010 προτείνετε η αγορά πλοίων σε σχέση με το κτίσιμο νέων σκαφών. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προτεραιότητα κ εξάλειψη των γραφειοκρατικών διαδικασιών, ώστε να μη χαθεί και αυτή η προγραμματική περίοδος.
Ανακατανομή των εσόδων του κράτους και απόδοση των οφειλόμενων στα νησιά. Το κράτος πρέπει να επανεξετάσει την διάθεση πόρων προς τα νησιά μέσα από νέες πηγές χρηματοδότησης (έσοδα από τα καύσιμα, τέλη κυκλοφορίας αυτοκινήτων, κοινό ταμείο χρηματοδότησης των μεταφορών σε όλη τη χώρα κλπ) μακριά και έξω από την λογιστικίστικη πολιτική των εσόδων-εξόδων ανά μεταφορικό μέσον.
Ελάφρυνση της σημερινής φορολογίας του κόστους μεταφοράς, όπως ισχύει για τα ξενοδοχεία στις τουριστικές περιοχές, κλπ. Να αφαιρεθούν από τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια όλες οι μη αναπτυξιακές επιβαρύνσεις.
Ένα παράδειγμα ανάπτυξης και μεταφορών σε μικρά νησιά.
Στην Ιρλανδία στη περιοχή του Galway Bay, υπάρχουν τρία μικρά νησιά Aran Islands,το Inis Mor Island, (Μεγάλο Νησί), Inis Meain Island (μεσαίο Νησί) και το Inis Oirr Island (ανατολικό Νησί).
Τα τρία αυτά μικρά νησιά διαθέτουν ακτοπλοϊκή και αεροπορική σύνδεση με την πλησιέστερη ακτή, βαριά σκάφη για τη μεταφορά προϊόντων κλπ και την απέναντι πλευρά στο Νομό Galway Υπάρχει αεροδρόμιο το οποίο εξυπηρετεί τα νησιά με απευθείας συνδέσεις με το Διεθνές αεροδρόμιο του Δουβλίνου. Έχει γίνει επίσης σωστή εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος των νησιών και της ιστορίας πού διαθέτουν.
Με δεδομένη την καλή και μόνιμη σύνδεση των νησιών με την πλησιέστερη στεριά αλλά και μεταξύ τους, έχει αναπτυχθεί σε αξιοζήλευτο βαθμό η τοπική κοινωνία και οικονομία.
Ενδεικτικά αναφέρουμε:
Σε αυτά τα νησιά οι μόνιμοι κάτοικοι με κοινή χρηματοδότηση αγόρασαν και εγκατέστησαν μονάδες αφαλάτωσης και ανεμογεννήτριες παραγωγής Ηλεκτρικού ρεύματος. Έτσι το νησί υδροδοτείται και ηλεκτροδοτείτε με τις ΑΠΕ. Το κόστος της χρηματοδότησης καλύφθηκε με μηνιαίο πάγιο που πληρώνουν οι κάτοικοι και το οποίο είναι φθηνότερο από το κόστος πού πλήρωναν πριν την εφαρμογή του μοντέλου για το ηλεκτρικό ρεύμα και μόνο.
Υπάρχουν μονάδες θαλασσοκαλιέργειας και τους χειμερινούς μήνες οι κάτοικοι των τριών νησιών ασχολούνται με τη Κτηνοτροφία. Συγκεκριμένα στο Ένα νησί εκτρέφονται πρόβατα, στο δεύτερο το Μαλί γίνετε ίνα και κατασκευάζονται υφάσματα στο δε τρίτο φτιάχνονται ρούχα και τροφοδοτούν δύο φορές το χρόνο με παιδικά ρούχα μέρος της αγοράς της Ιαπωνίας.
Είναι ανεπτυγμένες οι μορφές τουρισμού:
-Κλασική επίσκεψη θερινή,
-Γαστρονομικός τουρισμός,
-Ιστορικός τουρισμός,
-Φυσιολατρικός-ποδηλατικός τουρισμός,
-Θαλάσσιος τουρισμός
Επίσης μπορείς μέσα από το διαδίκτυο να κλείσεις αεροπορικά εισιτήρια, διαμονή είσοδο σε αξιοθέατα και γεύματα πολλούς μήνες πριν την επίσκεψή στα νησιά.
Αντιλαμβάνεται κανείς το πόσο σημαντικό κριτήριο για την ανάπτυξη των νησιών είναι οι Ασφαλές τακτικές και φθηνές μεταφορές προς τα Μικρά Νησιά.
